Het Economisch Netwerk Zuid-Nederland heeft 24 februari een agenda met 22 actiepunten gepresenteerd. Doel is om de chemische industrie in Zuid-Nederland te vergroenen. De focus ligt op de maakchemie, zoals kunstmest- en kunststofproducenten. Deze bedrijven moeten ook stoppen met het gebruik van fossiele grondstoffen om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen. Maar wie betaalt de honderden miljoenen die hiervoor nodig zijn?
De procesindustrie moet de CO2-emissie reduceren. Ook neemt de urgentie voor chemiebedrijven toe om over te schakelen op het gebruik van hernieuwbare grondstoffen. Denk aan afval- en reststromen uit de landbouw, bosbouw en voedingsindustrie. Bioraffinage zorgt voor de omzetting van deze biomassa in grondstoffen voor de chemische industrie. Moderne biotechnologie zorgt daarbij voor extra mogelijkheden.
Cross-sectorale samenwerking
Tijdens de online top op 24 februari bespraken vertegenwoordigers van de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstellingen met honderden deelnemers de kansen en knelpunten die deze vergroeningstransitie met zich meebrengt. Cross-sectorale samenwerking, tussen chemie en high tech, is essentieel, onder meer voor elektrificatie.
Nederlandse maakindustrie
Zo blijkt uit recent onderzoek van TNO/FME dat dat de Nederlandse maakindustrie belangrijke kennis en kunde in huis heeft voor innovatieve oplossingen om de chemie te vergroenen. De sector heeft alle kans een toonaangevende rol te gaan spelen als leverancier van de nieuwe generatie electrolysers. Die zijn nodig om straks op grote schaal groene waterstof te produceren.
Intentieverklaring
Een coalitie van 17 partijen ondertekende een intentieverklaring om met deze onderwerpen aan de slag te gaan. Ook overhandigden ze de Actieagenda ‘Groene chemie, nieuwe economie’ aan Focco Vijselaar, directeur-generaal Bedrijfsleven en Innovatie bij het Ministerie van EZK. Het Economisch Netwerk Zuid-Nederland nam het initiatief voor de top.
Grote chemieclusters
In Zeeuws-Vlaanderen, Moerdijk en Geleen liggen immers grote chemieclusters. Deze clusters huisvesten grote chemische installaties. Zo staan er vijf ammoniakfabrieken en zes naftastoomkrakers. Jaarlijks verwerken deze installaties zo’n 12 miljoen ton nafta en 2,5 miljoen ton aardgas. In 2050 zouden de bedrijven in de clusters jaarlijks tot 40 Mton CO2-uitstoot kunnen besparen. Hoe? Door over te stappen naar elektrische processen en biomassa, afval en CO2 als grondstof te gebruiken.
Volop proefprojecten
Vooral startups en spin-offs zijn in de clusters volop bezig met proefprojecten om te vergroenen. De actieagenda heeft er negen in kaart gebracht, waaronder het kraken van plastic afval door vergassing, de productie van bio-aromaten en de vergassing van getorreficeerde biogrondstof (takken, bladeren, stro en afgekeurd hout) om onder meer groene waterstof te produceren. Al deze initiatieven kampen met dezelfde uitdaging: hoe komen we aan fondsen voor de noodzakelijke opschaling om de veelbelovende technieken naar een hoger trl-niveau te krijgen om grootschalige toepassing te realiseren?
Honderden miljoenen nodig
Hiervoor zijn honderden miljoenen nodig. “Binnenkort komt een aantal Nederlandse en Europese fondsen beschikbaar”, weet Luuk Hammecher, netwerkmanager bij ENZuid. Hierbij zijn het Nederlandse Groeifonds (20 miljard euro in de komende vijf jaar) en de middelen van REACT-EU zeer actueel, in het najaar gevolgd door mogelijkheden van OPZuid en Interreg.
Europese fondsen beschikbaar|
De coalitie is ook betrokken bij het Just Transition Fund (JTF), dat in 2022 significante middelen (175 miljoen euro voor Zuid-Nederland) ter beschikking stelt. Verder is het enorme Recovery and Resilience Fund van belang, met 5,6 miljard euro voor Nederland. Hiervoor moet de coalitie nog een plan indienen, met de actieagenda als vertrekpunt. Het ministerie van EZK coördineert de aanvraag en dient deze na de verkiezingen in bij de Europese Commissie.
Lees hier meer informatie over de actieagenda ‘Groene chemie, nieuwe economie’, de gevormde coalitie en voorbeeldprojecten
