Toen vorige week farmaceut Roche het recept voor het maken van een grondstof voor coronatests niet wilde delen, leverde dat woedende reacties op. ‘Hoeveel doden nog?’ werd er op de gevel van het bedrijf geklad. Anderhalve dag later gaf het bedrijf het recept alsnog vrij, maar volgens het radioprogramma OVT toont het incident aan dat er iets mis is in de relatie tussen de overheid en de farmaceutische industrie. In een interview met auteur, bioloog en filosoof Ruben Mersch gaan de radiomakers dieper in op die relatie.
Tweede Kamer
Het incident haalde zelfs de Tweede Kamer, waar diverse politici zich enorm opwonden over de zaak. Minister Hugo de Jong wist uiteindelijk consensus te bereiken waarbij het recept voor de lysisbuffer vrij werd gegeven. “Men was bang dat er uit dat vrijgeven van dat recept economische schade zou ontstaan”, zegt Mersch. “Voor de goede orde: het recept voor die buffer betreft een bedrijfsgeheim en in tegenstelling tot een patent, kan een overheid een bedrijf niet zomaar verplichten om dat bedrijfsgeheim publiek te maken.”
Humanitaire crisis
Bij patenten kan een overheid tijdens humanitaire crisis overgaan tot het opleggen van een dwanglicentie. “Daarbij verplicht de overheid dat het betreffende bedrijf zijn product in licentie moet geven aan een andere partij, waarbij daar alleen een passende vergoeding tegenover staat. In de jaren negentig zag je dat tijdens de HIV-crisis bepaalde farmaceuten weigerden hun recepten voor AIDS-remmers uit te geven. Pas na veel getouwtrek en druk door activisten werden die recepten vrijgegeven.”
Oppassen
Volgens Mersch moet je in deze crisis als bedrijf enorm goed oppassen voor reputatieschade. “Een week geleden was er een bepaalde klep voor beademingsapparaten niet meer leverbaar. Ingenieurs besloten om die klep zelf middels 3D-printing te gaan vervaardigen, maar er werd door het kleppen-bedrijf direct gedreigd met juridische stappen. Het liep, vooral door publieke verontwaardiging, goed af, maar je moet er mee oppassen dat je als bedrijf niet een verkeerde naam krijgt.”
Evenwicht
Mersch is geen tegenstander van de farmaceutische industrie en begrijpt dat bedrijven hun winst proberen te maximaliseren, maar hij benadrukt dat bedrijven moeten zoeken naar een evenwicht tussen winstbejag en algemeen belang. Het herzien van de regels en definities met betrekking wat er nu precies een ‘humanitaire ramp’ is, zou volgens de auteur geen slecht idee zijn.
