Een beter milieu begint bij … het melden van een ongewoon voorval. Pardon? Jazeker, voor bedrijven gaat dit voor een deel op. Waar gewerkt wordt, gaan zaken mis; dat gebeurt nu eenmaal. Maar maak er wél melding van, is het pleidooi van de Brabantse omgevingsdiensten.
Door: Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
Om meteen met de crux te beginnen: Ondanks alle professionaliteit en zorgvuldigheid in de proces- en bedrijfsvoering vinden soms incidenten met een milieu-impact: zogeheten ongewone voorvallen (kortweg ovv’s) plaats bij bedrijven. Een storing in een installatie, een lekkage van gevaarlijke stoffen, hinder naar de omgeving. Om de impact op het milieu te beheersen én de kans op herhaling te voorkomen, is het belangrijk dat bedrijven zo spoedig mogelijk bij de omgevingsdienst melding maken van zo’n incident. We zijn immers samen verantwoordelijk voor het beschermen van onze leefomgeving.
Als er sprake is van een zichtbaar ovv, zoals een brand, is de ervaring van omgevingsdiensten dat die doorgaans wel gemeld worden. Onzichtbare ovv’s (‘achter de voordeur’) vaak niet, al is melden wettelijk verplicht. Een ruwe schatting: 50% van de ovv’s bij grote bedrijven en 75% bij kleinere bedrijven wordt niet gemeld. De provincie Noord-Brabant heeft de drie Brabantse omgevingsdiensten de opdracht gegeven ervoor te zorgen dat de meldingsbereidheid bij bedrijven omhoog moet, evenals het lerend vermogen bij zowel omgevingsdiensten als bedrijven.
Dat lerend vermogen van omgevingsdiensten zit hem onder meer in beter zicht op voorkomende ongevallen. Worden bijvoorbeeld met regelmaat branden gemeld in de opslag van energiedragers (accu’s e.d.) doordat er bepaalde handelingen mee zijn verricht, dan kan een omgevingsdienst – bij toekomstige controles – in de assisterende rol branchegenoten attenderen op de kwetsbaarheid. Op deze wijze dragen we allemaal bij in het beheersen en daarmee het werken aan de veiligheid van de leefomgeving.
Waarin zit de winst voor een bedrijf? Kwaadwillenden stellen: joh, wat niet weet wat niet deert. En: op een ovv melden volgt wellicht een proces verbaal of handhavingstraject. Dat laatste klopt niet; een ovv melden levert an sich geen straf op. Laten we het positief insteken: Medewerkers van de omgevingsdienst kunnen naar aanleiding van een melding van een ongewoon voorval ter plaatse komen zodat de omvang van het incident en daarmee de schade naar het milieu in beeld wordt gebracht. Bovendien kunnen zij en/of collega-overheden dan een bijdrage leveren om schade en overlast naar de omgeving zoveel als mogelijk te beperken. Tevens worden afspraken gemaakt over het vervolgtraject, een belangrijk onderdeel hiervan is het onderzoeken van de achterliggende oorzaak van het ongewoon voorval.
Bedrijven aansporen tot melden van een ovv is een vast onderdeel van een toezichtbezoek, dit geldt in ieder geval bij de grotere industriële bedrijven. Een toezichthouder voert liever het goede opbouwende gesprek dan het traditionele command and control. En kijk eens naar de omgeving van een bedrijf. Garanties op het voorkómen van een ongeval bestaan niet, maar de omgeving zal prettiger slapen als een bedrijf er zichtbaar alles aan doet om een ovv te voorkomen. Het melden van een ovv betaalt zich vroeg of laat terug in vertrouwen en de verstandhouding tussen overheid en bedrijf. Zo zal een trouw ovv meldend bedrijf opbouwende gesprekken voeren met een toezichthouder en werken naar een nog betere bedrijfsvoering.
Wat is een ongewoon voorval nu eigenlijk?
De wet definieert het begrip ‘ongewoon voorval’ als een gebeurtenis, ongeacht de oorzaak daarvan, die afwijkt van het normale verloop van een activiteit, zoals een storing, ongeluk of calamiteit waardoor significante nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving ontstaan of dreigen te ontstaan, waaronder een zogeheten ‘geval van inbreuk op vergunningsvoorwaarden’ of een zogeheten ‘zwaar ongeval’. Voorbeelden van ongewone voorvallen zijn een brand en/of explosie, een voorval waarbij schadelijke stoffen vrijkomen (bijvoorbeeld lekkage) of storingen in installaties en voorzieningen die kunnen leiden tot een emissie (uitstoot) van schadelijke en/of giftige stoffen, dampen en gassen.
