De krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt breekt momenteel alle records. Misschien denkt u daarom ‘Ik heb een technisch diploma. Ik hou altijd wel werk’. Dat is echter niet waar. Het hangt van uw kennis en vaardigheden af. Technisch werk wordt steeds verder geautomatiseerd. Dat geldt niet alleen voor eenvoudig werk, dat steeds meer door robots of bijvoorbeeld automatische smeersystemen wordt overgenomen. Het geldt ook voor het denkwerk.
Bij bedrijven die hun servers naar de cloud hebben verplaatst, verliezen ICT-ers hun baan, omdat er veel minder tijd nodig is voor het installeren en beheren van die servers. Het ontwerpen van technische systemen gebeurt steeds meer geautomatiseerd en ook veel laboratoria hebben een deel van hun analyses geautomatiseerd. Twee soorten mensen zijn nog wel gewild. Aan de ene kant zijn er mensen die handwerk doen, dat je moeilijk kan mechaniseren, zoals schoonmaak van kantoren. Aan de andere kant zijn er mensen die juist werk doen, dat je moeilijk kan automatiseren of mechaniseren, omdat het zo zelden voorkomt of omdat het echt menselijk contact vereist.
Het optiepakket van hun auto kiezen veel mensen via het internet…
Die tweedeling heeft grote maatschappelijke gevolgen. Aan de ene kant worden sommige competenties steeds schaarser en stijgen de lonen van mensen die over deze competenties beschikken steeds verder. Aan de andere kant verdwijnt de middenklasse en zien steeds meer mensen zich genoodzaakt om laaggeschoold en laagbetaald werk aan te nemen. Er zal een tweedeling ontstaan tussen haves and have nots. Als je nu werk wilt houden, dat nog goed betaald wordt ook, dan moet je dus zorgen dat je de competenties hebt om werk te doen dat men niet kan automatiseren. Dat gaat verder dan technische kennis.
Technische kennis is zeer waardevol en vormt een belangrijke basis, maar om echt gewild te zijn, en te blijven, op de arbeidsmarkt moet je nog twee dingen meer kunnen. Het eerste is met mensen omgaan. Of dat nu is in een rol als engineer, manager, verkoper of huisarts, dat maakt niet zoveel uit. Voor een aantal beroepen is menselijk contact nodig. De engineering van een nieuwe productielijn kan je voor een groot deel automatiseren; het in kaart brengen van de eisen en wensen van de gebruiker niet. Die moet je begeleiden en interviewen. Daarbij is vooral het goed doorvragen en uitleggen wat er mogelijk belangrijk is. Nogmaals: ik bedoel hier het specificeren van specialistische systemen, zoals een productielijn. Het optiepakket van hun auto kiezen veel mensen via het internet. Daar hebben ze geen verkoper meer bij nodig.
De tweede competentie die je nodig hebt, is overzicht hebben van alle aspecten van een bepaald proces. Het bouwen van een productielijn als geheel, vereist niet alleen detailvaardigheden voor het ontwerp van een bepaalde machine, maar ook het overzicht van alles wat er bij zo’n project komt kijken. Je moet kunnen plannen, risico’s inschatten, met mensen kunnen omgaan, met de vuist op tafel slaan en, vooral, van tevoren weten waar de risico’s voor je project zitten en daar vroeg genoeg rekening mee houden. Dat vereist een inzicht van de werking van je productielijn en vooral in projectmanagement, dat een computer niet gauw zal overnemen. Als je dus één concrete vraag kan beantwoorden, zoals ‘wat is er nodig om een project tot een goed einde te brengen’, ‘hoe hou ik een productielijn betrouwbaar’ of ‘hoe genereer ik positieve naamsbekendheid voor mijn bedrijf’, dan zal je niet makkelijk weg-geautomatiseerd worden.
