Voeding
Henriëtte van Norel
Exoskeletten voor het verantwoord uitvoeren van zwaar werk. Sommige mensen zweren erbij en begrijpen dat exoskeletten broodnodig zijn om de druk op hun onderrug te verlichten bij het uitvoeren van zware til- of draaiwerkzaamheden. Desalniettemin hoort Laevo in de praktijk nog te vaak dat de aanschaf van een exoskelet onnodig is omdat men nog jong en fit is en men 2 ton tillen per dag ziet als een ‘workout’. Of dit nu onwetendheid is of bravoure, in beide gevallen is het ARBO-technisch onverantwoord en het draagt niet bij aan het fysieke welzijn van de medewerker op lange termijn. Bij Royal Koopmans Food Ingredients kiezen ze wel voor het welzijn van de medewerker.
Royal Koopmans is een internationaal opererende producent van innovatieve, op graan gebaseerde, oplossingen voor voedingsmiddelen. Als Nederlands familiebedrijf zijn ze met ruim 140 medewerkers gespecialiseerd in het vervaardigen en het mondiaal leveren van halffabricaten aan (industriële) bakkerijen en voedingsproducenten van gecoate vlees-, vis- en vega(n)-producten. In totaal heeft Royal Koopmans BV twee business units, te weten Koopmans Meel en Koopmans Food Ingredients.
Business units
De eerstgenoemde business unit levert dagelijks bloem, meel en bakkerijmixen in bulkverpakkingen of 25 kilogram-zakken aan industriële en ambachtelijke bakkerijen voor het vervaardigen van onder andere koekjes, wafels of broden. De tweede business unit, Koopmans Food Ingredients, is gespecialiseerd in het maken van ‘foodcoating’-producten: paneermeel, paneermeelblends en oplossingen voor voedselbinding en vezelverrijking. Het hoofdingrediënt van paneermeel is de bloem van Koopmans uit eigen huis. Op de mengen- en verpakkenafdeling worden diverse kleur- en smaakspecialiteiten gemaakt voor de paneermeelblends (mixen). Jaarlijks worden in deze laatstgenoemde business unit zo’n 5.000 ton poeders en granulaten verpakt en gemengd, waarvan circa de helft is bedoeld voor de buitenlandse markt.
Duurzame inzetbaarheid
Leo Kok, Coördinator Mengen en Verpakken bij Koopmans Food Ingredients vertelt: “Duurzame inzetbaarheid van de medewerkers staat bij onze organisatie hoog in het vaandel. Wij vinden het belangrijk dat onze mensen vitaal hun pensioengerechtigde leeftijd halen. Dit was voor ons dan ook dé reden om in gesprek te gaan met onze productiemedewerkers om te zien of er draagvlak voor was. Toen dat het geval bleek te zijn, hebben we Laevo uitgenodigd voor een pilot met het rug-ondersteunende exoskelet ‘Laevo FLEX’”.
Praktijk
Kok: “Ruim een half jaar geleden zijn we begonnen met de pilot op de mengen- en verpakkenafdeling door twee productiemedewerkers. Op deze afdeling wordt 5 dagen per week in een 2-ploegendienst gewerkt. Het team bestaat uit 3 medewerkers, die tientallen verrijdbare silo’s van 600 tot 800 kilogram afvullen. Eén van de drie medewerkers is daarbij verantwoordelijk voor het storten van de juiste hoeveelheid ingrediënten per recept, de tweede medewerker zorgt voor de afvoer van de gevulde containers naar de menger en plaatst een nieuwe container onder de storter, en de derde medewerker tenslotte bedient de menginstallatie en zorgt voor de constante aanvoer van genoeg product om efficiënt te kunnen afzakken. Per shift worden, afhankelijk van de grootte van de te vullen zakken, zo’n 1.200 tot 1.300 zakken van 8 tot 25 kilogram afgevuld.
Proces
“In het eigen ontwikkelingscentrum van Royal Koopmans worden wekelijks nieuwe poedercoatings, blends en ‘batters’ ontwikkeld. Dit kan volledig op klantspecificatie zijn of een geheel eigen ontwikkeling”, zo legt Jan Gerrit Schippers, Procestechnoloog bij Koopmans Food Ingredients uit. Afhankelijk van de te vervaardigen recepturen worden wekelijks de benodigde ingrediënten ingekocht. De batchgrootte kan per klant variëren van 600 tot 50.000 kg.
Recept
Het hoofdingrediënt bloem, ofwel de drager, is altijd afkomstig van Koopmans Meel en wordt geleverd in big bags van 500 kilogram. Aan de hand van het geselecteerde recept voegen de productiemedewerkers vervolgens tot op de gram nauwkeurig de verschillende additieven toe aan de ‘batters’ of blends. Denk daarbij aan toevoegingen als zout, zetmeel, kruiden, ei of olijfgranulaat. Al deze toevoegingen komen binnen in losse zakken van 25 kilogram, die de productiemedewerkers met de hand moeten storten. Dit vergt veel van de operators, want ze moeten de betreffende zak van 25 kilogram steeds verplaatsen.
Persoonlijke ervaring
Thomas Dijkstra, één van de twee productiemedewerkers en tevens gebruiker van het exoskelet vertelt: “Jarenlang heb ik deze 25 kilogram zakken met de hand gestort, samen met mijn collega. Hoewel we wel de beschikking hadden over een palletheffer, een elektrisch in hoogte verstelbare pompkar, is het hierboven beschreven werk fysiek erg inspannend. Je moet namelijk steeds bukken, met zo’n zak naar de machine lopen, opensnijden, de juiste hoeveelheid ingrediënten storten en dan de zak weer terugbrengen naar de juiste pallet.”
Wisselen
“Na 4 uur draaiden mijn collega en ik dan de rollen om. Mijn collega ging dan 4 uur storten en ik ging tussenrijden. De tussenrijder zorgt ervoor dat de operator die aan het storten is, tijdig voldoende grondstoffen boven heeft. De afgevulde verrijdbare silo’s gaan naar de menger om te worden gemengd. Als mijn shift was afgelopen dan was ik fysiek zo moe, dat ik vaak een ‘power nap’ deed bij thuiskomst. Sinds ik gebruik maak van het Laevo exoskelet, hoeft dat niet meer. Ik ben fors minder moe en ik heb weer meer energie. Sterker nog: met het exoskelet kan ik nu relatief eenvoudig 8 uur achter elkaar storten en blijf ik me fit voelen, als ik thuis kom na mijn werk. Ik hoef geen ‘power nap’ meer te doen. Dat is pure winst.”
Wachten op verplichtstelling
Isabelle Dencher, Sales bij Laevo BV: “In tegenstelling tot het gebruik van PBM’s als haarnetjes en beschermende kleding, alsmede regelgeving met betrekking tot het tillen van voorwerpen met een gewicht tot maximaal 23 kilogram, is er momenteel nog geen wet- en regelgeving voor het gebruik van exoskeletten. En dat terwijl inmiddels bewezen is dat het bijdraagt aan het fysieke welzijn van mensen die dagelijks zwaar werk verrichten.” Laevo begon zo’n 10 jaar geleden met de verkoop van deze exoskeletten.
Verwachting
“De verwachting indertijd was dat een hulpmiddel ter ondersteuning van de lage onderrug breed geaccepteerd zou worden in de markt door de intrinsieke motivatie van de mensen die dagelijks zwaar werk uitvoeren of door de komst van passende wetgeving. Helaas zijn beide nog geen werkelijkheid geworden. Wat we wel zien is dat mensen die zich bewust zijn van hun lijf nadat ze een keer rugklachten hebben gehad, veelal 50-plussers, er heel anders naar kijken. Zij begrijpen als geen ander dat hun rug een leven lang mee moet, ook als ze met pensioen zijn. Dat ze een exoskelet niet zo ‘sexy’ vinden, dat nemen ze dan op de koop toe, want hun gezondheid is immers veel belangrijker.”
Cultuurverschillen
Laevo levert haar exoskeletten sinds 2013 wereldwijd. Alleen al in Nederland zijn er ondertussen 2.500 exoskeletten in de V2-uitvoering verkocht en 400 in FLEX-uitvoering. Conform de uitspraken van trendwatchers op de internationale vakbeurs A+A in Düsseldorf recent, is de verwachting dat het gebruik van exoskeletten tussen 2023 en 2030 zal groeien met 10% per jaar en de omzet met 17% per jaar. Dencher vult aan: “We zien wel dat cultuurverschillen bij het wel of niet dragen van exoskeletten een rol spelen.”
Grotere acceptatie
De acceptatie van exoskeletten in Azië is veel beter, omdat het daar gewoonweg van bovenaf wordt opgelegd. Dit in tegenstelling tot in het Noorden van Europa en ook in Nederland. In deze regio’s heeft de werknemer er zelf meer over te zeggen. Dat is prettig, maar tevens dé reden dat exoskeletten vaak niet geïmplementeerd worden. Men ziet het belang er niet van in. Als Laevo aan ons dus de belangrijke taak om het bewustzijn op dit gebied te vergroten.”
Werking
Laevo heeft één type exoskelet in het assortiment dat beschikbaar is in twee uitvoeringen (V2- en FLEX-uitvoering). De ontwikkelaars van Laevo hebben dit exoskelet, met een vest, heupgordel en beenstructuren, ontwikkeld omdat rugklachten al jaren de grootste oorzaak van verzuim zijn ter wereld. Het resultaat is een rigide, passief exoskelet geworden, dat speciaal is ontwikkeld ter ondersteuning van de lage onderrugspieren, wervels en tussenwervelschijven op het moment dat de gebruiker een hoek maakt tussen boven- en onderlijf. Bijvoorbeeld bij een bukkende beweging.
Geen batterijen
Het skelet bevat geen batterijen of sensoren, maar werkt met gasveren. Als de gebruiker naar voren buigt, dan worden de gasveren ingedrukt. De energie die op deze wijze er in wordt gedrukt, komt weer vrij zodra de gebruiker omhoog gaat. De gasveer is verkrijgbaar in vijf sterktes. Welke sterkte past een gebruiker het beste? Bepalend in zo’n geval is de lengte en het gewicht van de persoon. De gasveer wordt dus ingesteld op het comfort van de gebruiker.
Twee varianten
Het lichtere V2-model, waarvan onlangs versie 2.6 is uitgekomen, is speciaal ontworpen voor (statische) voorovergebogen houdingen. Als de gebruiker naar voren bukt of reikt, dan ondersteunt een vlindervormig deel de borst van de gebruiker. Met name in de ouderenzorg zijn deze exoskeletten al volop in gebruik door verpleegkundigen bij transfers van patiënten. De FLEX-uitvoering van het exoskelet is een doorontwikkeling op het hier boven genoemde model.
Comfortabeler
De FLEX is uitermate geschikt voor dynamische buk-, draai- en squat-bewegingen. Dit model zit niet alleen nog comfortabeler, maar de gebruiker kan er ook prettiger mee lopen. Bovendien geeft dit exoskelet tweemaal zoveel ondersteuning (uitgedrukt in koppel, Nm) en het is water- en stofdicht. Beide modellen hebben de PBM-certificering. Met name vanwege de hoge mate van ondersteuning en de stofdichtheid heeft Royal Koopmans gekozen voor de FLEX-uitvoering. Sinds het gebruik van het exoskelet op de mengen- en verpakken-afdeling kunnen de gebruikers moeiteloos shifts maken van 8 uur. Dijkstra: “Hiervoor hebben wij, als gebruikers zelf gekozen. Hoe langer je het 3 kilogram wegende exoskelet draagt, hoe meer je lichaam eraan went. Op een gegeven moment voelt het als een ‘tweede’ huid.”
Ook het Laevo exoskelet testen?
Net als Royal Koopmans aan de slag met een exoskeletÀ Vraag onze Laevo Enterprise Package’ aan! Dencher: “Het Enterprise Package behelst een testperiode van 2 weken. Die periode starten we op locatie met een kennisoverdracht. Dit geschiedt in de vorm van een demonstratie en 3 tot 4 uur durende training. Daarbij verstrekken we een promotieposter en een ‘tips and tricks’-poster en we leiden een supervisor op. De supervisor is tijdens de testperiode degene die alle vragen over het exoskelet kan beantwoorden. Zo leert een supervisor wat de meest ideale fitting is. Welke verwachtingen hij/zij kan scheppen bij de gebruikers en op welke weerstanden er kunnen optreden. Ons advies is om in een bedrijf altijd met 2 of meer gebruikers te starten. Wacht niet af, maar kies ook voor het welzijn van medewerkers.”
www.laevo.nl
